خبرگزاری حوزه| یکی از مهمترین فعالیت های امام محمد باقر علیه السلام به دنبال فرصتی که در اواخر حکومت بنی امیه برای شیعیان به وجود آمده بود بیان حقایق دین مبین اسلام و پالایش این حقایق از انحرافات به وجود آمده بعد از پیامبر صلوات الله علیه و آله به عنوان سنت بود.
از این رو امام باقر علیه السلام هر سخنی که می فرمودند استناد آن سخن به آیات قرآن را نیز بیان می کردند تا حتی افرادی که شعارشان «حسبنا کتاب الله» بود نیز به حقایقی که از زبان ایشان بیان می شود گوش فرا دهند و به آن عمل کنند.
یکی از انحرافات مهمی که بعد از پیامبر صلوات الله علیه و آله در حال شکل گیری بود این بود که گریه و عزاداری برای اموات را سبب عذاب میت می دانستند و به این وسیله حتی عزاداری و زیارت اهل بیت علیهم السلام را حرام و در برخی نظرات افراطی سبب خروج از اسلام و شرک تلقی می کردند.
امام باقر علیه السلام به عنوان اولین امامی که فرصت بیان حقایق و به تعبیر امروزی جهاد تبیین را به صورت آزادانه یافته بودند در مقابل این تحریف که عواقب آن می توانست به معنای فراموشی یاد اهل بیت علیهم السلام به عنوان چراغ های هدایت و نشانه های راه مستقیم الهی باشد تبیین گری کردند و در موارد مختلف آداب عزاداری را بیان کردند.
امام باقر علیه السّلام در روایتی فرمودند «برای میّت سه روز از روزی که فوت کرده مجلس سوگواری می‌گیرند» و حتی ایشان در وصیت خود به امام صادق علیه السلام هشتصد درهم برای ماتم و مجلس سوگ خویش وصیّت فرمودند که تا ده سال در موسم حج به جمعی بدهند و ایشان بر آن حضرت نوحه و عزاداری کنند.(من لا یحضره الفقیه – ترجمه، ج۱، ص: ۲۶۴)
برخی فقها علت وصیت امام باقر علیه السلام به عزاداری برای ایشان به مدت ده سال را به خاطر علم ایشان به روی کار آمدن حکومت عباسیان بعد از ده سال عنوان کرده اند تا جان شیعیان به خطر نیفتد در حالی که عزاداری برای امامان بنابر روایات متعدد موجب اجر و ثواب برای مؤمنین می شود و حتی بعد از هزار سال نیز عزاداری بر ائمه علیهم السلام سنت پیامبر صلوات الله علیه و آله است.( لوامع صاحبقرانی؛ ج۲، ص: ۴۷۹)
سنت عزاداری برای اموات سنتی است که پیامبر صلوات الله علیه و آله نیز به آن امر کردند و در روایت است که هنگامی که رسول خدا صلوات الله علیه و آله از جنگ احد به مدینه بازگشتند از هر خانه‌ای که از اهل آن کسی کشته شده بود صدای نوحه و گریه می شنیدند ولی از خانۀ عموی خود حمزه هیچ صدائی نمی شنیدند؛ بنابراین آن حضرت فرمودند از همۀ خانه‌هایی که کسی کشته شده صدای گریه می‌آید لکن حمزه چون کسی را ندارد برای او گریه و زاری نمی‌شود، مردم مدینه با شنیدن این سخن همگی قسم خوردند که بر مردگان خویش نوحه و گریه نکنند تا اول بر حمزه نوحه و زاری نمایند.
همچنین امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند هنگامی که جعفر بن ابی طالب علیه السّلام کشته شد رسول خدا صلوات الله علیه و آله به حضرت فاطمه سلام الله علیها فرمودند که نزد همسر جعفر اسماء بنت عمیس و سایر زنان او به تعزیت و تسلیت بروند و برای ایشان تا سه روز غذا تهیّه کنند و بفرستند، و این سنّت طعام فرستادن برای خانوادۀ داغدار و مصیبت دیده پس از آن، جریان پیدا کرد.
امام صادق علیه السلام در روایت دیگری با استناد به دستور پیامبر صلوات الله علیه و آله به دخترشان برای تهیه غذا برای خانواده داغدیده جعفر فرمودند «غذا خوردن نزد کسانی که مصیبت بایشان وارد شده یا کسی را از دست داده‌اند از رسوم مردم دوران جاهلیّت و کافران است، و سنّت اسلام، فرستادن غذا از سوی آشنایان و همسایگان برای خانوادۀ مصیبت دار است.»
امام باقر علیه السلام که به دنبال احیای سنت جد بزرگوارشان بودند با وصیت به عزاداری برای خود به مدت ده سال و حتی وقف مبلغی از مال خود برای این منظور اهمیت این موضوع را بیان و از انحرافاتی که تا آن زمان به وجود آمده بود جلوگیری کردند تا همواره در طول تاریخ یاد و نام اهل بیت علیهم السلام و الگوگیری از معارف ناب آنان در جوامع بشری جاری شود و ظلمی که در گرفتن حق اهل بیت علیهم السلام به آنان روا داشته شد فراموش نگردد.
چه زیباست که امروز نیز این سنت به خوبی در میان خیل عظیمی از مسلمانان رواج دارد و عاشقان به اهل بیت علیهم السلام نه تنها در عزای مام باقر علیه السلام بلکه در سوگ همه امامان خود می نشینند و علاوه بر بیان احساسات و علاقه خود به اولیاء خدا و تجدید عهد بر پیروی از مکتب حیات بخش آنان از چشمه معارف نابی که از اهل بیت علیهم السلام به آنان رسیده است سیرآب می شوند.
حسین حسنی
